جهت باز و بسته شدن انواع شیر فلکه به چه سمتی است؟

آشنایی با جهت باز و بسته شدن شیر فلکه و نکات مهم آن

گاهی اوقات، تشخیص جهت صحیح باز و بسته شدن شیر فلکه برای افرادی که تجربه کافی در استفاده از این تجهیزات ندارند، می‌تواند گیج‌کننده باشد. درک این موضوع به شما کمک می‌کند تا به‌راحتی جریان آب و سیالات دیگر را کنترل کنید و از آسیب‌های احتمالی ناشی از استفاده نادرست جلوگیری نمایید. ما دراینجا به شما اطلاعاتی راجع به اینکه شیر فلکه به کدام سمت باز میشود یا بسته ارایه میدهیم.

شیر فلکه چیست و چه کاربردهایی دارد؟

شیر فلکه یکی از مهم‌ترین اتصالات در سیستم‌های لوله‌کشی و تأسیساتی است که وظیفه قطع و وصل جریان سیالات را بر عهده دارد. این نوع شیرها معمولاً در بخش‌های مختلف ساختمان، از جمله موتورخانه، کنتور آب، لوله‌کشی داخلی واحدهای مسکونی، سیستم گرمایشی مانند شوفاژ و پکیج، و همچنین سیستم‌های سرمایشی مانند داکت اسپلیت و فن کویل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استفاده از شیر فلکه مناسب در نقاط حساس لوله‌کشی، امکان کنترل بهتر جریان آب و همچنین جلوگیری از هدررفت و نشتی را فراهم می‌کند. انواع مختلفی از شیرهای فلکه‌ای وجود دارند که هرکدام برای مصارف خاصی طراحی شده‌اند، از جمله شیرهای برنجی، چدنی، کشویی، سوزنی و واشردار.

مشکلات رایج در استفاده از شیر فلکه

با گذشت زمان، شیرهای فلکه‌ای ممکن است دچار مشکلاتی مانند سفت شدن، نشتی یا هرز شدن شوند. این مشکلات می‌توانند عملکرد شیر را مختل کرده و موجب بروز نشتی یا کاهش کنترل جریان شوند. به‌منظور جلوگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود که به‌صورت دوره‌ای، شیر فلکه‌ها را باز و بسته کنید. این کار باعث از بین رفتن رسوبات ته‌نشین شده در اطراف قطعات داخلی شیر شده و از انسداد یا چسبندگی آن جلوگیری می‌کند.

تشخیص جهت باز و بسته شدن شیر فلکه

برای تعیین جهت باز یا بسته شدن شیر فلکه، می‌توان از حرکت عقربه‌های ساعت به‌عنوان یک معیار عمومی استفاده کرد:

• بسته شدن شیر فلکه: چرخاندن دسته یا دستگیره در جهت حرکت عقربه‌های ساعت، باعث بسته شدن شیر و قطع جریان آب می‌شود.

• باز شدن شیر فلکه: چرخاندن شیر در خلاف جهت عقربه‌های ساعت باعث باز شدن مسیر عبور سیال و افزایش شدت جریان می‌شود.

این قاعده برای بیشتر انواع شیرهای فلکه‌ای، از جمله برنجی، چدنی، کشویی و سوزنی، صدق می‌کند و نوع سیال (آب، بخار، گاز و...) نیز تأثیری در جهت حرکت آن ندارد.

نحوه تشخیص باز و بسته بودن شیرهای گازی

شیرهای توپی یا گازی دارای عملکردی متفاوت از شیرهای فلکه‌ای سنتی هستند و برای تشخیص وضعیت آن‌ها، معمولاً می‌توان از نشانه‌های روی بدنه و دسته آن استفاده کرد:

• برخی از شیرهای گازی دارای نشانگرهای S (Shut) و O (Open) هستند که نشان‌دهنده وضعیت بسته و باز شیر می‌باشند.

• در صورتی که دسته شیر در امتداد بدنه آن قرار گرفته باشد، به معنای باز بودن شیر است.

• اگر دسته شیر به صورت عمودی و با زاویه ۹۰ درجه نسبت به بدنه قرار بگیرد، شیر در حالت بسته قرار دارد.

چرا برخی از شیر فلکه‌ها عمل نمی‌کنند؟

در برخی مواقع، باوجود چرخاندن دستگیره شیر فلکه، تغییری در وضعیت جریان آب ایجاد نمی‌شود و شیر به‌درستی باز یا بسته نمی‌شود. این مشکل معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

1. هرز شدن قطعات داخلی: در برخی موارد، کشویی شیر فلکه از ساقه آن جدا شده و دیگر توانایی کنترل جریان را ندارد. در این حالت، شیر هرز می‌چرخد و هیچ تغییری در جریان آب ایجاد نمی‌شود.

2. رسوب‌گیری و گرفتگی: رسوبات و املاح موجود در آب ممکن است در داخل شیر فلکه تجمع کرده و مانع از عملکرد صحیح آن شوند.

3. خرابی مغزی شیر فلکه: در برخی موارد، مغزی شیر دچار ساییدگی شده و نیاز به تعویض دارد.

برای رفع این مشکلات، بهتر است که بالاتنه شیر فلکه را از بدنه آن جدا کنید و در صورت امکان، قطعات داخلی را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.

تفاوت برندهای مختلف شیر فلکه در جهت باز و بسته شدن

بسیاری از برندهای تولیدکننده شیر فلکه، مانند سیم ایتالیا، کیتز ژاپن، کیز ایران، سامین، استارکو، آذر، امین، میراب، وگ ایران، وگ امید گلستان، فاراب و شیرود، محصولاتی تولید می‌کنند که از نظر کیفیت و دوام تفاوت‌هایی دارند، اما در رابطه با جهت باز و بسته شدن، تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. تمامی این شیرها با چرخش در جهت عقربه‌های ساعت بسته شده و در خلاف جهت عقربه‌های ساعت باز می‌شوند.

نکات ایمنی در استفاده از شیر فلکه‌ها

برای افزایش طول عمر شیر فلکه و جلوگیری از مشکلات احتمالی، رعایت نکات زیر ضروری است:

• چرخش بیش از حد دستگیره: از اعمال فشار بیش از حد هنگام بستن یا باز کردن شیر خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث شکستگی یا هرز شدن قطعات داخلی شود.

• باز و بسته کردن دوره‌ای: حداقل ماهی یک‌بار شیر فلکه‌ها را باز و بسته کنید تا از انباشته شدن رسوبات جلوگیری شود.

• بررسی نشتی: اگر مشاهده کردید که شیر فلکه دچار نشتی شده است، بلافاصله نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید.

• استفاده از شیرهای استاندارد: انتخاب برندهای معتبر و استاندارد برای جلوگیری از خرابی زودرس شیر فلکه توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

شیر فلکه‌ها نقش مهمی در کنترل جریان سیالات در سیستم‌های لوله‌کشی دارند و آگاهی از نحوه عملکرد آن‌ها برای استفاده صحیح و افزایش طول عمرشان ضروری است. جهت باز و بسته شدن شیر فلکه تقریباً در تمامی مدل‌ها یکسان است و رعایت نکات نگهداری می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند سفت شدن، نشتی و هرز شدن جلوگیری کند. با شناخت اصولی عملکرد شیرهای فلکه‌ای، می‌توان کنترل بهتری بر سیستم‌های لوله‌کشی و تأسیساتی داشت و از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرد.